Welke sociale rechten bouw je op als zelfstandige in hoofdberoep?

 1.      Je wordt ziek

Als zelfstandige heb je dezelfde rechten als werknemers voor de terugbetaling van medische kosten. Zo recupereer je, via je ziekenfonds, kosten zoals de aankoop van medicijnen, een opname in het ziekenhuis of kinesitherapie.

Verlies je je inkomen omdat je arbeidsongeschikt wordt? Dan ontvang je vanaf de eerste dag van de ongeschiktheid een uitkering via je ziekenfonds bij een ziekteperiode die minstens 8 dagen duurt. Het bedrag hangt af van je gezinssituatie en de periode:

2.      Je krijgt een kindje

Als kersverse moeder heb je recht op 12 weken moederschapsverlof, bij een meerling zelfs 13. Die neem je op binnen een termijn van 36 weken, waarvan verplicht één week voor je bevalling en twee weken erna. Voldoe je aan de voorwaarden, dan heb je ook recht op een moederschapsuitkering. Daarnaast kan je gratis dienstencheques krijgen voor 105 uur hulp in de weken na de geboorte, de zogenoemde moederschapshulp.

Daarnaast krijg je als ouder een startbedrag en het Groeipakket. Het startbedrag (vroeger bekend als het kraamgeld) kan door één van beide ouders aangevraagd worden, en dat al vanaf de eerste dag zwangerschap. Nadien volgt automatisch de uitbetaling van het Groeipakket. Hoeveel je krijgt, hangt af van de leeftijd en medische situatie van je kind en de gezinssituatie.

Het kwartaal na je bevalling betaal je ook geen sociale bijdragen. Toch behoud je als zelfstandig werkende mama voor die periode je sociale rechten.

3.      Je zorgt voor een familielid

Verzorg je als zelfstandige een zieke naaste, sta je in voor je kind met een beperking of verleen je palliatieve zorgen? Dan kun je een uitkering voor mantelzorg aanvragen. Per aanvraag kun je 1 tot 6 maanden zorgverlof krijgen. Tijdens je hele loopbaan mag je in totaal 12 maanden zorgverlof opnemen.

4.      Je zaak sluit (tijdelijk)

In sommige gevallen moet je je onderneming noodgedwongen sluiten. Omdat er bijvoorbeeld brand uitbrak, iemand je zaak vernielde, er een natuurramp plaatsvond of je ondervindt economische moeilijkheden. In dat geval geldt het overbruggingsrecht en krijg je als zelfstandige een basispakket van 12 maanden uitkering en 4 kwartalen behoud van bepaalde sociale rechten. Dit basispakket kan worden aangevuld met extra maanden en kwartalen, afhankelijk van het aantal pensioenvormende kwartalen tussen twee gebeurtenissen. Per gebeurtenis blijft de duurtijd van het overbruggingsrecht wel beperkt in de tijd tot maximum 12 maanden uitkering en 4 kwartalen behoud van bepaalde sociale rechten.

5.      Je gaat met pensioen

Met je sociale bijdragen bouw je ook je pensioen op. Het minimumbedrag voor werknemers en zelfstandigen is gelijk, maar gemiddeld ontvang je als zelfstandige beduidend minder.

Veel ondernemers doen daarom aan pensioensparen, via het zogenoemde Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ).

Work in progress

Zelfstandigen kunnen de laatste jaren op steeds betere rechten rekenen. Een goede zaak, want zo wordt de kloof tussen zelfstandigen en werknemers alsmaar kleiner. Onder meer het minimumpensioen en de kinderbijslag voor zelfstandigen zijn al gelijkgesteld aan die voor werknemers.

Aanvullende verzekering nodig?

Er bestaan nog tal van aanvullende verzekeringen, soms verplicht en soms optioneel. Voor bepaalde publiek toegankelijke inrichtingen (restaurants, hotels, …) moet bijvoorbeeld een verzekering Aansprakelijkheid na brand en ontploffing afgesloten worden. Optioneel voor alle zelfstandigen is de gewaarborgde inkomensverzekering of de verzekering voor beroepsaansprakelijkheid.