Starten als zelfstandig architect? Zo pak je het aan in 5 stappen

Stap 1: schrijf je in bij de Orde van Architecten

Iedereen die in België het beroep van architect uitoefent – ook een stagiair – is ingeschreven bij de Orde van Architecten. Die legt de deontologische regels van het beroep vast. Denk bijvoorbeeld aan de erelonen en verplichte verzekeringen. Bovendien controleert de organisatie ook je stage (zie stap 2).

Je moet je inschrijving op de lijst van stagiairs aanvragen voor de aanvang van je stage. Je richt je aanvraag tot inschrijving aan de provinciale raad waar de stagemeester ingeschreven is.

Ben je twee jaar later stagiair af, dan schrijf je je in op de tableau en ben je officieel architect. Voor je lidmaatschap bij de Orde betaal je een jaarlijkse bijdrage.

Stap 2: trap je stage op gang

Tijdens je tweejarige stage word je ondergedompeld in het vak. Al moet je daarvoor wel eerst op zoek naar een stagemeester die jou onder zijn vleugels neemt. Want lang niet elke architect mag een stageplaats aanbieden.

Heb je een leermeester gevonden, dan moet je je inschrijven op de lijst van stagiairs. Vervolgens zetten jij en je stagemeester samen halfjaarlijks een stageplan en elke zes maanden een semestrieel verslag op papier, dat je indient bij de Orde.

Stap 3: schakel een accountant in

Van een boekhouding voeren tot sociale bijdragen betalen: als zelfstandige heb je een aantal financiële, administratieve en juridische verplichtingen. Stap daarom tijdig naar een boekhouder. Die zorgt er niet alleen voor dat je wettelijk in orde bent, hij helpt je ook bij enkele typische starterstaken:

• een zakelijke rekening openen: een usual suspect voor zelfstandigen. Met een aparte rekening  onderscheid je je privé en beroepsinkomsten. Het gevolg: de fiscus mag niet zomaar je persoonlijke rekening natrekken.
• de juridische vorm van je zaak beslissen: je kiest tussen een eenmanszaak of vennootschap. Sinds 2006 kunnen architecten een vennootschap oprichten zonder persoonlijke aansprakelijkheid. Daardoor blijft je persoonlijke vermogen bij fouten buiten schot. Al gelden er wel voorwaarden. Zolang je stagiair-architect bent, is een eenmanszaak in principe de meest aangewezen keuze.

• de optimalisatie van je inkomsten: de inkomsten van een architect zijn ‘baten’, waardoor het zogenaamde ‘kasstelsel’ van toepassing is. Dat levert je mogelijk een fiscaal voordeel op in je startjaar, maar enkel een specialist weet hoe de vork exact in de steel zit.
• je inschrijving in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) en de aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds. Je betaalt aan die laatste instantie elk kwartaal sociale bijdragen en geniet in ruil daarvoor van een aantal sociale rechten, zoals een ziekte en arbeidsongeschiktheidsuitkering.

Stap 4: verdiep je in de uitzonderlijkheden

Aan het beroep van architect zijn een paar bijzonderheden verbonden. Zo is er bijvoorbeeld de btw. Als stagiair-architect ben je niet btw-plichtig als je enkel opdrachten voor je stagemeester uitvoert. Al kan je er toch voor kiezen om je te registreren als btw-plichtige. Oefen je ook opdrachten uit buiten je stage dan moet je voor al je prestaties btw aanrekenen (ook die voor je stagemeester).

Daarnaast is er het auteursrecht. Op alle ontwerpen die jij opstelt – ook in opdracht van je stagemeester – heb je auteursrecht. Dat houdt in dat jij beslist wat anderen wel en niet met jouw werk mogen doen. Alleen een persoon kan het oorspronkelijke auteursrecht bezitten, dus nooit een vennootschap. Wel kan je auteursrechten overdragen naar een vennootschap of een andere persoon.

Ook schijnzelfstandigheid, aanwezigheidsregistratie op een werf en aansprakelijkheid zijn enkele speciale situaties waar je als zelfstandig architect beter rekening mee houdt.