Met meerdere personen een zaak oprichten: welke vorm kies je?

Stel je voor dat je samen met je lief een nieuw recensieplatform uitdoktert na een catastrofaal etentje op restaurant. Of tijdens een kampeerweekend ontdekken jij en je vrienden hoe je een onverwoestbare luchtmatras maakt. Gezamenlijk beslissen jullie om je ondernemingsconcept in de praktijk te brengen.

Maar nog voor je een geniale naam voor je product of dienst bedenkt, moet je eerst een ondernemingsvorm kiezen: een vennootschap of een eenmanszaak.

Belangrijke factor: aansprakelijkheid

Of je voor een eenmanszaak of een vennootschap kiest, hangt af van een combinatie van factoren. Een belangrijke factor is de aansprakelijkheid. Of in andere woorden, wie draait er op voor eventuele schulden?

In een eenmanszaak ben je altijd zelf de aansprakelijke persoon. Kampt je onderneming met financiële problemen, dan kunnen schuldeisers van de onderneming beslag leggen op je persoonlijke bezittingen. Bij bepaalde vennootschapsvormen blijft je vermogen buiten schot. Verkiezen jij en je partners die situatie, dan is een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid de aangewezen piste.

Een vennootschap: 4 mogelijke vormen

Is de teerling geworpen en kies je voor een vennootschap? Dan zijn er 4 mogelijke opties:

1. BV: de Besloten Vennootschap is dé standaardvorm zonder een vastgesteld startkapitaal, met veel flexibiliteit  en beperkte aansprakelijkheid.
2. NV: de Naamloze Vennootschap, met een minimumkapitaal van 61.500 euro, is vooral bedoeld voor grote en beursgenoteerde ondernemingen met veel aandeelhouders.
3. CV:  de Coöperatieve Vennootschap is enkel bestemd voor organisaties die handelen vanuit een coöperatieve gedachte.
4. De maatschap is de enige vennootschapsvorm zonder rechtspersoonlijkheid, die kan worden opgericht zonder bezoek aan de notaris. VOF en CommV zijn subcategorieën van de maatschap, met rechtspersoonlijkheid.

Voor wie samen wil ondernemen in een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid is de BV wellicht de meest aangewezen optie.

Sinds 1 mei 2019 gelden er een heleboel nieuwe spelregels. Op die dag trad de hervorming van het vennootschapsrecht namelijk in werking.

Meer informatie over het oprichten van een vennootschap? Deze blogpost helpt je op weg.

Een eenmanszaak: 4 mogelijke vormen

In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, kan je ook met een eenmanszaak  een samenwerking opzetten. Daarbij heb je 4 mogelijkheden: 

1. Eenmanszaak met meewerkende partner

Ben je gehuwd of wettelijk samenwonend? Dan kan je opteren voor een eenmanszaak met meewerkende partner waarbij één van jullie zelfstandige wordt en de andere officieel de ‘meewerkende partner’ is. Je moet aansluiten als zelfstandige in hoofdberoep indien je niet (minstens halftijds) een andere activiteit als loontrekkende op ambtenaar uitoefent. Heeft jouw ‘meewerkende partner’ evenmin een ander gelijkwaardig statuut als ambtenaar of loontrekkende dan sluiten jullie je beiden aan bij een sociaal verzekeringsfonds.   Zowel jij als je partner betalen dan sociale bijdragen maar doorgaans liggen de inkomsten en dus ook de bijdragen van jouw meewerkende partner lager. In ruil voor het betalen van deze bijdragen, bouwen jullie sociale rechten op. In theorie staat de meewerkende partner op gelijke voet, al is het wel de zelfstandige die knopen doorhakt.

2. Eenmanszaak met zelfstandig helper

Ben je niet wettelijk samenwonend of gehuwd, dan kan je als helpende partner opteren voor het statuut van zelfstandig helper. Als helper worden jouw bijdragen op dezelfde wijze berekend als deze van een zelfstandige. Ben je naast het statuut van helper niet minstens halftijds aan de slag als loontrekkende of ambtenaar dan betaal je sociale bijdragen in hoofdberoep en bouw je in ruil daarvoor sociale rechten op.

Let wel, doorgaans springt een zelfstandig helper occasioneel in tijdens drukkere periodes. Denk bijvoorbeeld aan een zoon die af en toe in de autogarage van zijn vader helpt.  Voor louter occasionele hulp bij de zelfstandige moet je als helper niet aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. 

3. Werkgever-werknemer

Een eenmanszaak kan ook een medewerker in dienst nemen. Daarbij is de werkgever de persoon met een ondernemingsnummer. Hij heeft de touwtjes in handen. De werknemer krijgt een loon van de zaak, heeft het sociaal statuut van een loontrekkende en vaste werkuren.

Dit principe is het ideale scenario wanneer iemand gelooft in je concept, maar zelf geen ondernemingszin heeft. En niet onbelangrijk: bij een eerste aanwerving kan je als zelfstandige op tal van subsidies en andere steunmaatregelen rekenen.

4. Elk een eigen eenmanszaak

De laatste optie: jullie starten elk een eenmanszaak en schakelen elkaar in. Deze vorm van onderaanneming heeft de meeste kans op slagen als jullie elk een afgelijnd takenpakket hebben.

En er zijn bijkomende kanttekeningen: zo ligt het gevaar van schijnzelfstandigheid op de loer. Daarnaast maak je ook een aantal dubbele kosten: een aparte boekhouding, een afzonderlijke website … Deze manier van samenwerken leunt sterk aan bij de maatschap waarbij men een gezamenlijke verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid draagt: maatschapsschuldeisers kunnen zich verhalen op het persoonlijk vermogen van alle maten. Bij twee eenmanszaken die samenwerken draagt ieder zijn eigen risico.